Modal split
De modal split op straatniveau toont hoe de straat gebruikt wordt door de verschillende vervoerwijzen.
Het woord ‘modal’ betekent vervoerwijze, dus het middel dat gebruikt wordt voor verplaatsingen. Veelvoorkomende vervoerwijzen zijn de personenwagen, de fiets, bus, tram of trein, en in het geval van goederentransport de vrachtwagen, een binnenschip of het vliegtuig. Ook verplaatsingen te voet worden meegerekend.
Het woord ‘split’ verwijst naar de verdeling. Zo kan bijvoorbeeld in een bepaald gebied 50 procent van de verplaatsingen gebeuren met de fiets, 40 procent met de auto en 10 procent met de bus. De ‘modal split’ of ‘modale verdeling’ is dus een relatieve maat die iets zegt over de vervoerwijze die gekozen wordt, maar het is geenszins het enige relevante cijfer. Ook het totale volume van verplaatsingen in een straat is belangrijk, evenals de verschillende functies die een straat in de buurt heeft. Bovendien kan de modal split op veel verschillende manieren worden gemeten. De modal split berekenen is niet enkel relevant om een idee te krijgen van de uitstoot van vervuilende stoffen, maar ook van de leefbaarheid van straten, de verkeersveiligheid en zelfs de toeristische aantrekkingskracht van een stad of dorp.
Modal shift
De modal shift geeft aan hoe de modal split jaar na jaar evolueert. Om tegen 2030 de mobiliteitsdoelstellingen van 50/50 te realiseren, zoals in het Toekomstverbond tussen de overheid en de Antwerpse burgerbewegingen is afgesproken, moeten we gemiddeld elk jaar opnieuw een modal shift van minstens 2 à 3 procent zien naar meer duurzame vervoerswijzen. Dat willen we met Straatvinken graag opvolgen. Elk jaar opnieuw, tot 2030.
Hoe gezond is het verkeer in je straat?
Hoe gezond het verkeer in je straat is, hangt af van verschillende factoren. In deze publicatie uit 2010 van het Steunpunt Mobiliteit en Openbare Werken wordt de verkeersleefbaarheid van een straat omschreven aan de hand van 5 criteria:
• Verkeersveiligheid (ongevalsrisico)
• Externe verkeerseffecten (lucht en geluid)
• Verstoring leefomgeving (slaapverstoring, geluidshinder, beschikbaarheid stille zijde huis en geurhinder)
• Belevingswaarde van de leefomgeving (visuele aanwezigheid verkeer, subjectieve beleving verkeersdrukte)
• Sociale samenhang leefomgeving (oversteekbaarheid en voorzieningen fietsers/voetgangers)
Met de teldata van Straatvinken kunnen we naast de modal split ook de verkeersdrukte en oversteekbaarheid berekenen. Dat zijn twee belangrijke parameters om de verkeersleefbaarheid te testen. Later zullen we ook de luchtvervuilingsdata van CurieuzeNeuzen kunnen toevoegen aan de Straatvinken-resultaten.
Wat is verkeersdrukte?
Alvorens we de subjectieve beleving van verkeersdrukte kunnen bepalen, moeten we de pae/u kennen. Pae staat voor personenauto-equivalent. Dat getal geeft aan hoeveel ruimte een gemotoriseerd voertuig inneemt in vergelijking met een personenauto. Zo staat een auto voor 1, een bestelwagen voor 1, een vrachtwagen voor 2 en een bus voor 2. Stel dat per uur elk van deze voertuigen één keer door de straat passeert, dan heeft die straat een waarde van 6 pae/u.
Zeker vanaf zo’n 250 gemotoriseerde voertuigen per uur wordt het minder aangenaam om een gesprek te voeren op het voetpad, waardoor de sociale samenhang in een straat vermindert. Het druktegevoel hangt ook af van de weginrichting en de breedte van een straat. Hoe breder, hoe meer je straat aankan.
Het aanvoelen van drukte is moeilijk te meten. Iemand die van een drukke steenweg naar een rustige woonstraat verhuist, zal dat aanvoelen als ‘minder druk’. Maar een andere bewoner van diezelfde straat die het (sluip)verkeer jaar na jaar ziet toenemen, zal de straat een pak minder rustig dan vroeger ervaren. Toch zoeken wetenschappers een objectieve manier om te kijken naar ‘drukte’. Daarvoor zijn tellingen geschikt.
We hebben de waarden voor de pae van alle getelde straten ingedeeld in klassen van 1 tot 10. Wanneer een straat klasse 1 toegewezen krijgt, wil dat zeggen dat van alle getelde straten, die straat behoort tot de 10% minst drukke qua gemotoriseerd verkeer. Dat wil ook zeggen dat ten minste 90% van alle getelde straten drukker zijn dan een straat met klasse 1.
• Klasse 1: 90% van de straten zijn drukker dan de straten in klasse 1. In deze klasse vinden we de 10% minst drukke straten terug.
• Klasse 2: 80% van de straten zijn drukker dan de straten in klasse 2. In deze klasse vinden we 20% van de minst drukke straten terug.
• Klasse 3: 70% van de straten zijn drukker dan de straten in klasse 3. In deze klasse vinden we 30% van de minst drukke straten terug.
• Klasse 4: 60% van de straten zijn drukker dan de straten in klasse 4. In deze klasse vinden we 40% van de minst drukke staten terug.
• Klasse 5: 50% van de straten zijn drukker dan de straten in klasse 5.
• Klasse 6: 40 % van de straten zijn drukker dan de straten in klasse 6. 50% van de straten zijn dus rustiger dan de straten in klasse 6.
• Klasse 7: 30% van de straten zijn drukker dan de straten in klasse 7. 60% van de straten zijn dus minder druk dan de straten in klasse 7.
• Klasse 8: 20% van de straten zijn drukker dan de straten in klasse 8. 70 % van de straten zijn dus rustiger dan de straten in klasse 8.
• Klasse 9: 10% van de straten zijn drukker dan de straten in klasse 9. 80% van de straten zijn dus rustiger dan de staten in klasse 9.
• Klasse 10: In deze klasse vinden we de 10% drukste straten terug. 90% van de straten zijn dus rustiger dan de straten in deze klasse.
Oversteekbaarheid
Naast verkeersdrukte kunnen we de oversteektijd van een straat berekenen. Die waarde geeft de sociale samenhang weer. Als het kruisen van een straat langer duurt dan 15 seconden, dan vermindert de sociale samenhang (burenbabbeltjes, ontmoetingen,…).
Een te lange oversteektijd is voorts nefast voor de verbinding tussen wijken. Er ontstaan barrières. Denk maar aan de invalswegen in de stad, zoals de Generaal Lemanstraat.
Bepaal met onderstaande tabel de oversteekbaarheid in je straat.
Let op: schat eerst de breedte van je straat in, inclusief parkeerstroken. Pas dan de pae/u toe.
De oversteekbaarheid in jouw straat is:
• 0 tot 5 seconden: goed
• 5 tot 10 seconden: redelijk
• 10 tot 15 seconden: matig
• 15 tot 30 seconden: slecht
• Meer dan 30 seconden: zeer slecht