Resultaten 2023 bevestigen: modal shift is ‘geluks-shift’
Voor de zesde editie van Straatvinken op 25 mei 2023 telden opnieuw vele burgers een uur lang het verkeer. In niet minder dan 2.101 straatsegmenten (stukken straat, bv. tussen twee kruispunten of zijstraten) in 237 Vlaamse steden en gemeenten vinkten ze alle passerende voetgangers, fietsers, steps, auto’s, vrachtwagens enz. Dat leverde op de telformulieren meer dan 700.000 streepjes op. Bekijk de resultaten op het interactief platform.
Telresultaten: interactief platform
Aan de verkeerstelling is ook de bevraging straat-O-sfeer gekoppeld, het bredere onderzoek naar de leefbaarheid van de straten. In mei 2023 deelden bijna 1.100 bewoners verhalen over de leefbaarheid van hun straat. Grasduin in de verhalen in de leefbaarheidsbarometer. (Bekijk de barometer het best op computer of tablet, of hou je smartphone horizontaal. Het opladen van de barometer kan zo’n 20 seconden duren. Bij het openen zie je de geclusterde resultaten van 2021, 2022 en 2023. Klik links bovenaan op de drie streepjes en selecteer je straat.)
Straat-O-sfeer leefbaarheidsbarometer
Toelichting bij de resultaten van 2023
Wetenschappers Thomas Vanoutrive (UAntwerpen) en Huib Huyse (HIVA – KU Leuven) gaven toelichting bij de resultaten tijdens een webinar. Hieronder de belangrijkste conclusies op een rijtje.
Modal split is graadmeter voor geluksgevoel
De editie van 2023 editie bevestigt wat ook bij de eerdere leefbaarheidsbevragingen al naar voren kwam: het geluksgevoel van bewoners houdt sterk verband met het aandeel duurzaam verkeer in onze straten. Bestaat het aantal verplaatsingen in de straat bijvoorbeeld voor 60 tot 80% uit gemotoriseerd verkeer, dan is slechts een derde van de verhalen die onze burgerwetenschappers deelden positief. In straten met minder dan 40% gemotoriseerd verkeer springt het aandeel positieve verhalen boven 60%.
De cijfers en verhalen tonen beleidsmakers dus dat het loont om te investeren in de modal shift, ondanks de initiële weerstand die sommige ingrepen misschien oproepen. Straten met meer duurzaam verkeer en een lagere verkeersintensiteit zorgen immers voor meer tevreden bewoners. ‘Het modalsplitcijfer is met andere woorden een gelukscijfer’, concludeert prof. Huib Huyse (HIVA – KU Leuven).
Elektrische steps en bakfietsen ook buiten de steden
Voor de eerste keer vroeg Straatvinken ook bakfietsen en elektrische steps apart te tellen. Die twee opkomende vervoersmiddelen bungelen weliswaar nog onderaan in de lijst, met respectievelijk 5.096 en 4.617 waarnemingen, maar ze zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld. In de helft van de telpunten is er minstens één elektrische step of één bakfiets opgemerkt. Ze rijden weliswaar meer in de steden, maar ook op het platteland zijn ze geen onbekend fenomeen meer.
Voorzichtige modal shift in Vervoerregio Antwerpen
In het Toekomstverbond van 2017 hebben de Antwerpse burgerbewegingen en de overheden afgesproken dat de verhouding van de vervoersmodi (modal split) tegen 2030 moet evolueren van 70% naar maximaal 50% gemotoriseerd verkeer. Zes jaar na de start van het Toekomstverbond wijzen de Straatvinken-cijfers voor 332 straten (waar zowel in 2019 als in 2023 geteld werd) op een daling met 6 procentpunten van het aandeel gemotoriseerd verkeer. Dat is bijna in de lijn van wat nodig is om tegen 2030 de doelstellingen te behalen, maar de cijfers dienen zich de volgende jaren te bevestigen.
Ook de verkeersdrukte als gevolg van gemotoriseerd verkeer daalde in die 332 straten in de periode 2019-2023 met 9%. De Straatvinken-cijfers zeggen echter niets over de autosnelwegen in de regio, waar in 2023 voor de totale filelengte een nieuw record werd opgetekend.
De grootste shift naar duurzame verplaatsingen vindt plaats in de woonstraten van de Antwerpse districten buiten de Ring (bv. Deurne, Wilrijk,…). Mogelijke verklaringen zijn de toenemende populariteit van de elektrische fiets en de investeringen in fietssnelwegen. Ook de stijgende brandstofprijzen en de filerecords op de autosnelwegen kunnen burgers ertoe aanzetten vaker de fiets te nemen.
‘Het is nu afwachten of die trend de volgende jaren doorzet’, zegt prof. Thomas Vanoutrive. ‘Om de doelstellingen voor 2030 te halen zullen alle bevoegde overheden inspanningen en investeringen moeten blijven leveren.’
Lees hier het volledige persbericht met de resultaten van Straatvinken voor 2023.
Toelichting bij de resultaten van vorige edities
Wat kan je doen met je resultaat?
Ga zelf aan de vinkenslag!
Doe mee aan Straatvinken in 2024 – 2025 – … (want dan kan je opvolgen hoe het verkeer in jouw straat evolueert). En nodig gerust je vrienden en familie uit. Ze kunnen zich hier inschrijven.
Neem zo veel mogelijk de (elektrische) fiets. Enkele vuistregels:
• tot 500 meter → ga te voet
• tot 5 km → neem de fiets
• tot 16 km → overweeg een elektrische fiets of ga met het openbaar vervoer
Staat je auto vaak stil? Bekijk of je je met je buren kan inschrijven voor een deelautosysteem.
Vraag je werkgever een persoonlijk mobiliteitsbudget. Werkgevers kunnen alle kosten die ze maken voor het stimuleren van het fietsen voor 120% inbrengen.
Laat je internetpakjes leveren op een verdeelpunt in je buurt, dat bereikbaar is met de fiets. Zo vermijd je heel wat onnodige bestelwagenritjes.
Bespreek je Straatvinken-resultaat met je gemeentebestuur. Vraag wat het doet om de modal split 50/50 te bereiken. Elke gemeente van de Vervoerregio Antwerpen onderschrijft de 50/50-ambitie, zoals vastgelegd in het Toekomstverbond tussen de overheid en de Antwerpse burgerbewegingen. Ook in andere regio’s in Vlaanderen zijn er gelijkaardige mobiliteitsdoelstellingen.
Vraag je gemeente tot welke categorie je straat behoort (zone 30, invalsweg,…) en wat het maximale aantal voertuigen is dat er doorheen mag rijden op basis van je straatprofiel. (Je pae-cijfers komen dan handig van pas).
Pols of er voor je wijk een wijkcirculatieplan of een mobiliteitsplan is.
Zet in je straat een experiment op: richt parklets in met de buren. Dat is telkens één parkeerplaats die jullie tijdelijk anders inrichten, bijvoorbeeld als fietsparking, ontmoetingsplek of groene oase.
Kijk of je samen met je gemeentebestuur tot een ‘deal’ kan komen die goed is voor de modal shift en de leefbaarheid van je straat. Bijvoorbeeld: als bewoners in een straat drie auto’s wegdoen, dan wordt één parkeerplaats anders ingericht (meer groen, een fietsenstalling,…).
Als je gemeente je straat heraanlegt, pleit er dan voor dat fietsers en voetgangers voldoende ruimte krijgen. Verwijs daarbij ook naar het STOP-principe: voorrang voor Stappers (kwaliteitsvolle voetpaden), dan voor Trappers (brede fietspaden, ook voor de elektrische fiets), het Openbaar vervoer en ten slotte het Personenvervoer. Of bekijk samen met je gemeente of je van je straat een leefstraat of tuinstraat kan maken.